Wrocław w centrum Europy, czyli relacja z gali rozdania Europejskich Nagród Filmowych

Przez dwanaście miesięcy Wrocław był Europejską Stolicą Kultury, dzięki czemu w tym okresie w nadodrzańskim mieście odbywały się setki najróżniejszych wydarzeń kulturalnych. Jednak to ostatni akt, finałowy gwóźdź programu okazał się największym przedsięwzięciem organizowanym w ramach ESK. Rozdanie Europejskich Nagród Filmowych, które co drugi rok odbywa się w innym mieście Europy (naprzemiennie z Berlinem, który jest siedzibą Europejskiej Akademii Filmowej), było prawdziwie olśniewającym wydarzeniem, choć – jak to zwykle bywa – nie przebiegło bez zgrzytów.

Tym w zasadzie jedynym, choć dostrzeżonym przez wszystkich zgrzytem było zamieszanie przy okazji wręczenia nagrody za scenografię, jednej z sześciu Excellence Awards. Maja Ostaszewska i Maciej Stuhr, którzy byli odpowiedzialni za przekazanie statuetki, podarowali ją… niewłaściwej osobie. Starsza pani przyprowadzona na scenę przez obsługę okazała się nie być Alice Normington, znacznie młodszą laureatką, która pojawiła się obok prowadzących niemal w tym samym momencie. Co zawiodło – reżyseria wydarzenia, obsługa, a może prowadzący, którzy nie wiedzieli nawet, jak wygląda osoba, której mają wręczyć nagrodę? Żenującą sytuację próbował załagodzić Maciej Stuhr, który posłużył nawet jako… statyw do dla pani Normington, która nie została wyposażona we własny mikrofon. Kilka żartów później było już po sprawie, ale po opuszczeniu sali większość zaproszonych nie rozmawiała o niczym innym, jak tylko o scenicznym zamieszaniu z Mają Ostaszewską w roli głównej.

Wrocławska gala na szczęście miała znacznie więcej mocnych niż słabszych punktów, dlatego ogólna ocena uroczystości musi być pozytywna. Nie zabrakło momentów wzruszających, takich jak przejmujące przemówienie prezydenta Europejskiej Akademii Filmowej Wima Wendersa, który, prezentując Honorową Nagrodę przyznaną pośmiertnie Andrzejowi Wajdzie, zwracał się do wyświetlanego na ekranie zdjęcia zmarłego w październiku tego roku reżysera. Ta bardzo emocjonalna rozmowa była jednym z najjaśniejszych punktów gali, utrzymanej w tonacji żartobliwie-politycznej. Nie zabrakło żartów wycelowanych w polski rząd, w których od pewnego czasu specjalizuje się Stuhr jr., a także wielokrotnych apeli o zatrzymanie fali nacjonalizmu i nienawiści zalewającej Europę. W wydarzeniu wzięła udział także Masza Aliochina, członkini Pussy Riot, która poprosiła zebranych o solidarność z ukraińskim reżyserem Olegiem Sencowem, zesłanym właśnie do syberyjskiego więzienia. Odwołując się do własnych więziennych doświadczeń, Aliochina skłoniła widzów do refleksji, jakiej prawdopodobnie nie spodziewali się doświadczyć na tak prestiżowym wydarzeniu.

Podniosłych chwil nie zabrakło także wtedy, gdy Europejska Akademia Filmowa przyznawała dwie pozostałe nagrody honorowe – dla Jean-Claude’a Carrière’a, doskonałego, pracującego od blisko sześćdziesięciu lat francuskiego scenarzysty, bliskiego współpracownika Luisa Buñuela i Volkera Schlöndorffa, który zresztą przepiękną angielszczyzną zapowiedział swego przyjaciela, oraz Pierce’a Brosnana, irlandzkiego gwiazdora Hollywood, znanego głównie jako Remington Steele i James Bond. Owacje na stojąco dla obu panów wydawały się trwać w nieskończoność, a sami laureaci stanęli na wysokości zadania i przygotowali piękne, ciekawe przemówienia, podsumowujące zarówno ich twórczość, jak i współpracę z wieloma europejskimi twórcami. Organizatorzy także odpowiednio przygotowali się do ceremonii, prezentując krótkie, przekrojowe materiały wideo, zawierające najważniejsze filmy Carrière’a i role Brosnana. Z perspektywy polskiego widza natomiast ważnymi punktami gali były nagrody dla rodaków: publiczności dla Body/Ciało Małgorzaty Szumowskiej, która miała okazję po raz kolejny zaprezentować swą doskonale już znaną zwycięską pozę, oraz za najlepszy dźwięk dla Radosława Ochnio za 11 minut Jerzego Skolimowskiego.

Absolutnymi zwycięzcami 29. Europejskich Nagród Filmowych zostali twórcy Toniego Erdmanna, niemieckiej komedii o odrobinę czarnym zabarwieniu, która wzięła szturmem sale projekcyjne podczas tegorocznego festiwalu w Cannes. Maren Ade została wyróżniona za reżyserię i scenariusz, nagrody zdobyli główni aktorzy – Peter Simonischek i Sandra Hüller – a na deser Toni Erdmann otrzymał nagrodę w najważniejszej kategorii (po raz pierwszy wygrał film nakręcony przez kobietę!). Czy zasłużenie? Film Ade z pewnością był jedną z najlepszych europejskich produkcji mijającego roku, choć niektórzy wróżyli zwycięstwo Elle Paula Verhoevena. Z pewnością jednak nie można być zawiedzionym werdyktem Europejskiej Akademii Filmowej – wszak zwyciężył film pełen energii i emocji, dotykający zarówno spraw intymnych (relacja ojca i córki), jak i globalnych (migracja pracowników ze względów służbowych), znakomicie przygotowany i zagrany, a na dodatek – mimo blisko trzygodzinnego metrażu – nie nużący ani przez chwilę.

Jakkolwiek by nie oceniać przebiegu gali, całe wydarzenie było prawdziwym wrocławskim tour de force – stolica Dolnego Śląska pokazała, że w organizacji wydarzeń kulturalnych, także tych z najwyższej półki, jest obecnie wiodącym miastem w Polsce, a być może także w Europie. Niewykluczone, że dzięki organizacyjnemu sukcesowi Europejskich Nagród Filmowych kolejne edycje festiwalu T-Mobile Nowe Horyzonty będą obfitowały w jeszcze znamienitszych i utytułowanych gości. Tego życzmy i Wrocławiowi, i nam, ludziom bez pamięci zakochanym w kinie.

LAUREACI 29. EUROPEJSKICH NAGRÓD FILMOWYCH

Najlepszy Europejski Film 2016
TONI ERDMANN (reż. Maren Ade)

Najlepsza Europejska Komedia 2016
A MAN CALLED OVE (En man som heter Ove) (reż. Hannes Holm)

Europejskie Odkrycie 2016 – Prix FIPRESCI
THE HAPPIEST DAY IN THE LIFE OF OLLI MÄKI (HYMYLIEVÄ MIES) (reż. Juho Kuosmanen)

Najlepszy Europejski Film Dokumentalny 2016
FIRE AT SEA (FUOCOAMMARE) (reż. Gianfranco Rosi)

Najlepszy Europejski Film Animowany 2016
MY LIFE AS A ZUCCHINI (MA VIE DE COURGETTE) (reż. Claude Barras)

Najlepszy Europejski Film Krótkometrażowy 2016
9 DAYS – FROM MY WINDOW IN ALEPPO (reż. Thomas Vroege, Floor van der Meulen, Issa Touma)

Europejska Reżyseria 2016
Maren Ade za Toniego Erdmanna 

Europejska Aktorka 2016
Sandra Hüller za Toniego Erdmanna

Europejski Aktor 2016
Peter Simonischek za Toniego Erdmanna

Europejski Scenariusz 2016
Maren Ade za Toniego Erdmanna 

EUROPEAN Zdjęcia 2016 – Prix CARLO DI PALMA
Camilla Hjelm Knudsen za Land of Mine

Europejski Montaż 2016
Anne Østerud & Janus Billeskov Jansen za Komunę

Europejska Scenografia 2016
Alice Normington za Sufrażystkę

Europejskie Kostiumy 2016
Stefanie Bieker za Land of Mine

Europejska Stylizacja i Makijaż 2016
Barbara Kreuzer za Land of Mine

Europejski Kompozytor 2016
Ilya Demutsky za Ucznia

Europejski Dźwięk 2016
Radosław Ochnio za 11 minut

Nagroda Europejskiej Akademii Filmowej za Całokształt Twórczości
Jean-Claude Carrière

Europejskie Osiągnięcie w Światowym Kinie (EUROPEAN ACHIEVEMENT IN WORLD CINEMA)
Pierce Brosnan

Honorowa Nagroda Prezydenta Europejskiej Akademii Filmowej
Andrzej Wajda

Europejska Nagroda dla Koproducenta 2016 – Prix EURIMAGES
Leontine Petit

Nagroda publiczności 2016
Body/Ciało (reż. Małgorzata Szumowska)

korekta: Kornelia Farynowska