6 FILMÓW, które TRZEBA ZOBACZYĆ na 29. Festiwalu Mediów CZŁOWIEK W ZAGROŻENIU

Niszowość i niekomercyjność kina dokumentalnego sprawia, że chociaż każdego roku filmów dokumentalnych powstaje całe mnóstwo, jedynie garstka z nich na bardzo krótki czas trafia do kin i to prawie wyłącznie studyjnych. Nawet my, widzowie, rzadko dajemy szansę kinu dokumentalnemu, wybierając raczej fabuły, a jeśli już coś oglądamy, ograniczamy się raczej do dokumentów biograficznych czy netfliksowych dokumentów kryminalnych. Świetna okazja, aby z kinem dokumentalnym się zapoznać, zaprzyjaźnić i pobyć chwilę dłużej nadejdzie jednak już w przyszłym tygodniu, podczas wielkiego święta kina dokumentalnego w Łodzi. Mowa oczywiście o najstarszym łódzkim festiwalu filmowym, 29. Festiwalu Mediów Człowiek w Zagrożeniu – oto 6 filmów dokumentalnych z Polski i ze świata, które warto w Łodzi obejrzeć.

Cała przyjemność po stronie kobiet (2018), reż. Barbara Miller

Ten niezwykle poruszający dokument opowiada historię pięciu odważnych kobiet, które w różnych kulturach walczą o wolność i sprawiedliwość. Japońska artystka Rokudenashiko staje przed sądem za wydruk 3D swojej waginy, mimo że Japonia od kilkudziesięciu lat każdego roku świętuje Kanamara Matsuri – Święto Stalowego Penisa, a nieodłączną częścią imprezy są chociażby lizaki w kształcie męskiego przyrodzenia. Była zakonnica, Doris Wagner, opowiada o doświadczeniu gwałtu ze strony księdza, które w Kościele katolickim są tajemnicą poliszynela. Pozbawiona prawa do decydowania o sobie Deborah Feldman wraz z synem ucieka z ortodoksyjnej społeczności chasydzkiej w Nowym Jorku. Vithika Yadov w Indiach, gdzie zabójstwa honorowe i gwałty na kobietach są na porządku dziennym, edukuje młodych mężczyzn na temat kobiecej seksualności i wytyczania granic. Mieszkająca w Londynie Somalijka Leyla Hussein prowadzi warsztaty i spotkania edukacyjne na temat szkodliwości obrzezania kobiet. Film ukazuje wszechobecne kulturowe przyzwolenie na istnienie zwyczajów, które w imię prawa i religii przyczyniają się do kobiecego cierpienia i czynią z kobiet obywatelki drugiej kategorii. To produkcja, która wywołuje wściekłość i niezgodę na takie traktowanie człowieka, jednocześnie wzruszając do granic losami i odwagą głównych bohaterek.

Graniczne cięcie (2018), reż. Igor Chojna

Ciekawy bohater to często połowa sukcesu filmu dokumentalnego, jednak nie zawsze się to udaje. Reżyser Granicznego cięcia znalazł takiego bohatera, a nawet dwóch, w Osinowie Dolnym, niewielkiej wsi w województwie zachodniopomorskim, przy granicy polsko-niemieckiej, gdzie znajdują się aż… 43 salony fryzjerskie. Wszystkie prowadzą aktywną działalność. Właścicielką jednego z nich jest Halina, doświadczona przez życie kobieta w średnim wieku z potrzebą matkowania swojej młodszej pracownicy, Andżeli. Z ich rozmów, a częściej raczej monologu Haliny, wyłania się obraz miejsca wyludnionego i bez perspektyw, w którym bezczynne czekanie – na klienta, lepsze życie czy śmierć – jest jedynym sposobem na życie. Graniczne cięcie nie jest jednak zupełnie dołujące, to raczej słodko-gorzka opowieść o życiu dwóch szalenie charyzmatycznych bohaterek.

Kto zabił sekretarza generalnego ONZ? (2019), reż.  Mads Brügger

W tym filmie jest wszystko, co niezbędne dla udanego seansu – wciągająca historia, napięcie, śmiech, teoria spiskowa i detektywistyczne dochodzenie. Madsowi Brüggerowi udało się w zupełnie nowatorski sposób połączyć film dokumentalny z kryminałem i komedią, powagę z zabawą. 

W 1961 roku w Północnej Rodezji (dziś Zambia) rozbił się w tajemniczych okolicznościach samolot sekretarza generalnego ONZ Daga Hammarskjölda, który leciał na pokojowe negocjacje w sprawie zawieszenia broni pomiędzy Kongo a Katangą, zbuntowaną prowincją. Po ponad 50 latach duński filmowiec postanawia zagłębić się w sprawę, a to, co odkrywa, przechodzi jego najśmielsze oczekiwania. Chociaż początkowo reżyser, prowadząc nas przez swoje dochodzenie, skłania się raczej ku autoparodii, a nawet parodii filmu dokumentalnego, wraz z upływem ekranowych minut groza jego odkryć wstrząsa widzem do głębi. To naprawdę świetne, angażujące kino dokumentalne.