5 DYSFUNKCYJNYCH RODZIN, CZYLI PIEKŁO DOMOWE

Ostatnia rodzina Jana P. Matuszewskiego po sukcesie w Locarno i w Gdyni weszła właśnie do kin. Przy tej okazji warto przypomnieć kilka filmów, które również koncentrują się na przedstawieniu indywidualistów, którzy nie zawsze potrafią ze sobą pokojowo współistnieć. Do zestawienia wybrałem te produkcje, gdzie niemal każdy z członków rodziny naznaczony jest cechami, które utrudniają mu życie w towarzystwie innych indywidualistów. W miarę możliwości wyeliminowałem patologie (dlatego w zestawieniu nie ma np. rodziny Torrance’ów ze Lśnienia, gdzie ojciec miał problemy z alkoholem) i elementy nadprzyrodzone (dlatego nie ma Jelizy-Rose i jej ojca z Krainy traw). Pięć wybranych filmów to różne przykłady dysfunkcyjnych rodzin, od tych zabawnych po przerażające.

1. Sierpień w hrabstwie Osage

Kiedy w nieznanych okolicznościach znika mąż uzależnionej od leków przewlekle chorej alkoholiczki Violet (Meryl Streep), zjeżdża się do niej cała rodzina. Trzy dorosłe córki, z czego dwie z partnerami, jedna z córką, a także dalsi krewni – wszyscy starają się być mili i uczynni, by podnieść na duchu niestabilną seniorkę rodu. Początkowe współczucie przechodzi w irytację, a konwenanse zaczynają rozłazić się w szwach pod naporem wzajemnych pretensji i dawnych urazów. Sierpień w hrabstwie Osage to kameralny film, w którym jedynymi bohaterami są członkowie jednej rodziny wraz z przyległościami (nie licząc służącej). Spędzenie wspólne kilku dni okazuje się nie do zniesienia. Wypominanie sobie przeszłości, wzajemne ocenianie i wytykanie błędów, szantaże emocjonalne – kwintesencja powiedzenia, że z rodziną najlepiej wychodzi się… na zdjęciu.

2. Kieł

Zupełnie odizolowana od świata zewnętrznego rodzina żyje i funkcjonuje według praw narzuconych przez ojca (Christos Stergioglou). Niczym dyktator decyduje o tym, co jego dwie córki (Aggeliki Papouli i Mary Tsoni) i syn (Hristos Passalis) będą danego dnia robić, jak się ubrać i o której pójdą spać. Dzieci są uczone przez ojca o świecie, który zastępuje im dom. Szokujący film o władzy absolutnej w skali mikro, gdzie z zewnątrz dostarcza się zakupy i partnerów seksualnych, a cała reszta postrzegana jest jako zło.

3. Wojna domowa

Do brytyjskiej rezydencji rodziny Whittakerów przybywa młody dziedzic John (Ben Barnes) razem ze swoją młodą, amerykańską żoną, Laritą (Jessica Biel), która jest zawodowym kierowcą wyścigowym. Nowa wybranka rozczarowuje konserwatywną panią domu (Kristin Scott-Thomas), za to sarkastyczny i zblazowany pan Whittaker (Colin Firth) znajduje z synową wspólny język. Zderzenie dwóch kultur wyzwala prawdziwy festiwal ciętej riposty. Zagrożony jest każdy, z malutkim pieskiem chichuaua włącznie. Inteligentnie i z polotem napisane dialogi stanowią największą siłę tego filmu, który – choć w gruncie rzeczy mówi o ważnych sprawach – jest lekką komedią idealną na domowy (sic!) seans w większym gronie. Brakuje tu wyrazistej patologii, a najcięższymi grzechami bohaterów są hipokryzja i niedojrzałość, obie podane w wersji light.

4. Mapy gwiazd

Rodzina Weissów to prawdziwy kalejdoskop patologii. Ojciec (John Cusack) jest zaczytanym w filozofii Wschodu trenerem personalnym/masażystą, który pracuje na swój sukces, wypierając niewygodne fakty ze swojej przeszłości. Jego żona (Olivia Williams) jest agentką swojego syna (Evan Bird) – pyskatej nieletniej gwiazdy po odwyku narkotykowym. Arogancki chłopak pomiata rodzicami, nie szanuje pracowników ekipy, bo jak sam mówi: jak mogę, to im dopierdalam. Do zestawu dochodzi jego siostra – obliźniona piromanka po odsiadce w zakładzie psychiatrycznym. Jakby tego było mało, do zestawu można dorzucić kazirodztwo i lekomanię. Cronenberg musi strasznie nie lubić Hollywood.

5. Arizona Dream

Melancholijny poławiacz ryb, Axel (Johnny Depp) dostaje propozycję współpracy ze swoim ukochanym wujkiem Leo (Jerry Lewis), który prowadzi salon sprzedaży cadillaców. Tak poznaje Elaine Stalker (Faye Dunaway) i jej córkę Grace (Lili Taylor). Zafascynowany Axel zaczyna spędzać z nimi coraz więcej czasu. Starzejąca się samotna matka (najwyraźniej nieświadoma swojego wieku) zaczyna flirtować z chłopakiem, co doprowadza Grace do furii. Kobiety skrajnie różnią się od siebie – Elaine jest rozchwiana emocjonalnie i absorbująca, choć potrafi być przy tym urocza. Fascynują ją Papua Nowa Gwinea i maszyny latające. Z kolei jej córka jest zadziorna i bezpośrednia, ale na niepowodzenia reaguje odgrażaniem się, że popełni samobójstwo, a poza tym gra na akordeonie swoim żółwiom i sporo pali. Mieszkające w jednym domu, konkurujące o względy jednego mężczyzny kobiety tworzą toksyczną atmosferę, którą równoważą w filmie absurdalny humor i muzyka.

A wam która dysfunkcyjna rodzina z filmu najbardziej zapadła w pamięć?

korekta: Kornelia Farynowska