KINO EUROPEJSKIE: Nicolas Roeg
- Nicholas Roeg nigdy nie uczęszczał do szkoły filmowej. Fachu reżyserskiego nauczył się podczas przeszło dwudziestu lat pełnienia różnorakich funkcji na planach filmowych.
- Był współautorem zdjęć zarówno do Lawrence’a z Arabii, jak i Doktora Żywago Davida Leana. W pierwszym nakręcił scenę eksplozji pociągu na pustyni, a w drugim to nie za wiele nakręcił, bo Lean wyrzucił go z planu.
- Roeg dwukrotnie podpadł studiom filmowym kręcąc filmy inne, niż w planie przedstawionym dla dystrybutora. Pierwszym był Performance, który od skończenia do premiery kinowej czekał dwa lata, kolejnym zaś była Eureka o podobnym okresie oczekiwania.
- Nicholas Roeg to nałogowy palacz. Ulubiona marka to francuskie Gitanes (mocne).
- Słynna scena erotyczna w Nie oglądaj się teraz to wynik prawdziwego romansu między Sutherlandem a Christie, który wykiełkował na planie filmu. Pierwotna scena miała zostać nakręcona podczas pierwszych dni zdjęciowych, kiedy oboje aktorzy niemal w ogóle się nie znali. Roeg przełożył ją na zakończenie zdjęć jakby intuicyjnie czując, że ta para ma się ku sobie, pozostawiając im czas na dopracowanie pewnych szczegółów.
- Rolę studentki Mileny w Zmysłowej obsesji miała początkowo zagrać Sissy Spacek. Wybór Theresy Russell skończył się dla Roega nie tylko powodzeniem filmu, ale małżeństwem i dwójką dzieci.
- Również rola Lucy w Rozbitkach pierwotnie miała przypaść piosenkarce Kate Bush. Ta jednak, gdy przeczytała scenariusz, w którym roiło się od scen topless i łóżkowych wystraszona zrezygnowała. Starczyło jej odwagi na zaśpiewanie piosenki do filmu.
- Małego braciszka głównej bohaterki Walkabout przemierzającego z siostrą pustynię australijską zagrał sześcioletni syn Roega – Luc.
- Na pewien czas Roegowi przyszyto łatkę uzurpującego sobie niezasłużone prawa autorskie do filmu Performance. Jak czas pokazał w filmie widać o wiele więcej twórczego wkładu Roega niż Cammella. Drugiemu reżyserowi należy natomiast oddać cześć za zaangażowanie, z jakim podszedł do pokazania tego filmu na ekranach kin.
- Na planie Performance aktorkę grającą u boku Micka Jaggera zastąpiła na kilka scen (głównie łóżkowych) Anita Pallenberg, która swego czasu zasłynęła tym, iż po kolei uwiodła członków grupy Rolling Stones – Briana Jonesa, Keith Richardsa i wreszcie Micka Jaggera.
- Reżyser uważa telewizję za zło konieczne “(…) Jest biernym medium. Olbrzymia ilość mieszkań ma włączony obraz i wyłączony dźwięk. (…) To jest jak syreni śpiew, czyż nie? Telewizja pokazuje ci wszystko, a przekazuje nic. Kompletnie nic”.
- Jest człowiekiem bardzo otwartym, szanującym odmienne zdanie nawet jeśli stoi ono w opozycji do jego. Przemyślenia Roega dotykają wielu sfer obyczajowości i zachowań człowieka i filmowca – “Każdy ma prawo do wyrażania opinii. To jedna z podstawowych zasad w świecie filmu – każdy ma wyrażać swoją opinię. Po pierwszym ujęciu myśli wówczas, ze może zrobić ten film lepszym, a po ostatnim wie, że mógł go zrobić lepszym”.
- W niektórych scenach jego filmów pobrzmiewa muzyka klasyczna np. poemat symfoniczny “Wenus” z cyklu “Planety” Gustava Holsta (Newton spoglądający na dachy wieżowców w Człowieku, który spadł na Ziemię), bądź Kanon D-Dur Johanna Pachelbela (w świetnej scenie pożegnania na moście w Zmysłowej obsesji).
Kręcenie zdjęć w różnych lokacjach – Walkabout w australijskim interiorze, Nie oglądaj się teraz pośród weneckich kanałów, Człowiek, który spadł na Ziemię na południowym wschodzie Stanów Zjednoczonych, Zmysłowa obsesja w Wiedniu, Eureka w Kanadzie i na Jamajce, Z przymrużeniem oka w Nowym Jorku, zaś Rozbitkowie na tropikalnych Seszelach.
Przykładanie wielkiej wagi do strony wizualnej filmu: “Nie mogę zrozumieć, jak ktoś może zostać reżyserem nie nauczywszy się wcześniej sztuki operatorskiej?!”.
Nielinearna fabuła filmów – Roeg stosuje szereg retrospekcji, elips czasowych, prowadzi dwie akcje linearnie, by w pewnym momencie mogły się przecinać. Wprowadzając pozorny chaos i dezorientację cały czas nad nimi panuje, a zastosowane rozwiązania montażowe służą osiągnięciu wizji niejednoznacznych, stawiających pytania, ale nie dających prostych odpowiedzi.
Zwrot ku popkulturze poprzez angażowanie znanych piosenkarzy – Micka Jaggera w Performance, Davida Bowie w Człowieku, który spadł na Ziemię, Arta Garfunkela w Zmysłowej obsesji.
Irracjonalność świata wynikająca z burzenia powszechnie przyjętych i oczywistych norm i zasad nim rządzących. Credo Roega to “Nic nie jest oczywiste” oraz “Nic nie jest tym, czym się wydaje być”. Najlepszym tego przykładem jest Nie oglądaj się teraz.
Wędrówka głównego bohatera, której celem jest zrozumienie otaczającego go świata (David Bowie w Człowieku, który spadł na Ziemię, Oliver Reed w Rozbitkach), wyjaśnianie niewyjaśnionego (Donald Sutherland w Nie oglądaj się teraz, Harvey Keitel w Zmysłowej obsesji) przetrwanie w sytuacji kryzysowej (bohaterowie Walkabout i Rozbitków).
Podobne wpisy
Erotyzm postaci – Roega fascynuje ciało (przede wszystkim kobiece) i nie stroni od pokazywania nagości w filmach (nagie kobiece bądź męskie ciała pojawiają się w niemal każdym filmie reżysera).
- 2000 – The Sound of Claudia Schiffer (krótkometrażowy)
- 1996 – Samson i Dalila (TV)
- 1995 – Full Body Massage (TV)
- 1995 – Two Deaths
- 1995 – Hotel Paradise (krótkometrażowy)
- 1994 – Jądro ciemności (TV)
- 1993 – Kroniki młodego Indiany Jonesa: Paryż, Październik 1916 (sezon II, epizod 16)
- 1991 – Cold Heaven
- 1990 – Wiedźmy
- 1989 – Słodki ptak młodości (TV)
- 1988 – Track 29
- 1987 – Bal Maskowy (w cyklu Aria)
- 1986 – Rozbitkowie
- 1985 – Z przymrużeniem oka
- 1984 – Eureka
- 1980 – Zmysłowa obsesja
- 1976 – Człowiek, który spadł na Ziemię
- 1973 – Nie oglądaj się teraz
- 1971 – Walkabout
- 1970 – Performance (wspólnie z D. Cammellem)
- E. Królikowska-Avis: “Prosto z Piccadily. Kino brytyjskie lat 90”. Rabid, Kraków 2001.
- A. Taszycka: “Inicjacja i śmierć. Obsesje Nicholasa Roega”,
[w:] Kwartalnik Filmowy nr 53 2006. Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2006. - The St. James Film Directors Encyclopedia, Visible Ink Press, Detroit 1998.
- Strony internetowe: www.screenonline.org.uk, www.sensesofcinema.com, www.imdb.com
Tekst z archiwum film.org.pl.
Tomasz Jamry