search
REKLAMA
Od szeptu w krzyk

Wideodrom (1983)

Jan Dąbrowski

26 października 2016

videodrome
REKLAMA

Nie potrafię wyobrazić sobie wrażenia, jakie na publiczności zrobił Wideodrom w dniu premiery. Seks i przemoc w różnych proporcjach łączą się tu z wpływem mediów – w równym stopniu szkodliwym, co stymulującym mózg. Z kolei u widza szare komórki pobudzi fakt, że Wideodrom jest nie tylko misz-maszem gatunków, lecz także zawiera elementy niepokojąco aktualne nawet dzisiaj. A może nawet bardziej niż kiedyś?

Wszystko – od miękkiej pornografii do brutalnej przemocy – tak w skrócie przedstawia się ramówka małej, prywatnej stacji Civic TV, której dyrektorem jest Max Renn (James Woods). Nie widzi nic złego w kontrowersyjnych treściach, bo jego zdaniem dają ludziom to, co chcą oglądać, a nigdzie indziej nie mogą. W poszukiwaniu nowych, coraz mocniejszych materiałów do swojego kanału posiłkuje się pirackimi transmisjami. Ich wyszukiwaniem zajmuje się Harlan (Peter Dvorsky). Kiedy pokazuje szefowi urywek Wideodromu – pozbawioną fabuły, niepokojąco realistyczną scenę torturowania młodej kobiety przez zamaskowanych oprawców, ten jest zafascynowany brutalnością i bezpośredniością programu. Chce włączyć go do ramówki swojej stacji. Rozpoczyna więc śledztwo, które ma doprowadzić go do twórców Wideodromu, kimkolwiek oni są.

Poza tym Max zastanawia się: czy to wyreżyserowany show dla wąskiego grona odbiorców, czy prawdziwa transmisja z sali tortur?

large-screenshot3

Żeby poznać odpowiedź na to i wiele innych pytań, bohater musi zagłębić się w skupiony wokół mediów półświatek, który dotychczas znał tylko powierzchownie. Przez swoje powiązania z pirackim podziemiem wpada na trop medialnego guru – profesora Briana O’Bliviona (Jack Creley) – być może  poinformowanego lepiej na temat tajemniczego programu. Śledztwo prowadzone przez Maxa, jego wygląd i sposób bycia oraz rozwój fabuły przywodzą na myśl kino noir. I nie ma w tym nic dziwnego. To podgatunek kina, którego powstanie związane jest z powojennym niepokojem o przyszłość i rozwojem kultury masowej, a ta w filmie Cronenberga odgrywa ważną rolę. Zresztą te „noirowe” elementy da się wyszczególnić: mamy kobietę fatalną w postaci Nicki Brand (Debbie Harry), atrakcyjnej pani psycholog lubiącej sadomasochistyczne figle; mamy ubranego w płaszcz i palącego papierosy cynicznego bohatera-detektywa, który w miarę badania sprawy coraz bardziej w nią wsiąka, co utrudnia mu osąd i komplikuje śledztwo; mamy świat przesiąknięty zepsuciem (handlarze pornografią, nielegalne eksperymenty); i do kompletu mamy również złożoną fabułę pełną wątków pobocznych i dodatkowych sensów.

Wszystko to odwołuje się do kina noir, w dodatku w bardzo twórczy i oryginalny sposób, ponieważ łączy elementy znane z klasyki kina z nowoczesnością, a to nie zawsze się udaje. Tutaj nie tylko wszystko do siebie pasuje, lecz także składa się na znany nam świat, który został jedynie doprawiony szczyptą perwersji i stertą kaset wideo.

Telewizja zmieni twój umysł. Wideodrom zmieni twoje ciało.

Powyższy cytat – zaczerpnięty ze zwiastuna – w pigułce oddaje sposób działania tytułowego programu (a ściślej: sygnału emitowanego w tle). Szeroko pojęta technologia i jej wpływ na człowieka to esencja filmu Cronenberga, który od zawsze uwielbiał deformować ciała i umysły swoich bohaterów. Robił to już wcześniej na różne sposoby. W „trylogii wenerycznej” (Dreszcze, Wściekłość, Potomstwo) szeroko pojęte zagrożenie pochodziło z ciała, czasem przez zainfekowanie, czasem przez mutację. Z kolei w Skanerach protagonista był telepatą, co dawało mu niezwykłe możliwości. Tym razem reżyser połączył ze sobą horror cielesny i technothriller. Brzmi dość egzotycznie, ale twórczość Cronenberga nie daje się zamknąć w prostych ramach gatunku.

videodrome-gun

Jak sama nazwa wskazuje, w horrorze cielesnym zagrożenie nie pochodzi z zewnątrz – brak tu potworów z bagien i maszkaronów z kosmosu. Są za to tajemnicze infekcje skóry, mordercze pasożyty i niepokojące mutacje. W Wideodromie ludzkie ciało penetruje technologia. Pod wpływem szkodliwego sygnału telewizyjnego Max stopniowo przestaje odróżniać rzeczywistość od halucynacji. Oglądanie kasety wideo kończy się obmacywaniem pulsującego i zmysłowo napęczniałego ekranu wypełnionego zbliżeniem na kobiece usta. W późniejszej fazie ciało bohatera zmienia się, a on zaczyna przypominać ludzki magnetowid, który można programować poprzez wprowadzanie nośnika do waginalnego otworu w jamie brzusznej.

W Wideodromie telewizja szkodzi i nie jest to metafora.

O wpływie szklanego ekranu na widzów najwięcej do powiedzenia ma filmowe guru medialne – profesor Brian O’Blivion. Jest do tego stopnia pochłonięty zagadnieniem telewizji, że sam pojawia się jedynie poprzez nagranie wideo. Pod wpływem oddziaływania ekranu telewizyjnego mózg bohatera myli halucynację z rzeczywistością. O’Blivion chorował na guz mózgu wywołany – jego zdaniem – stałym kontaktem z medium telewizyjnym. Uważał on, że to doświadczane przez niego wizje spowodowały guza, a nie na odwrót. Nie postrzegał też guza w kategorii choroby. Jego zdaniem był to nowy organ w ciele – przystosowany do odbierania sygnału Wideodromu, kolejny etap ewolucji człowieka.

videodrome-3

Sequele rebootów albo franczyzy młodzieżowe – tak z grubsza wygląda najnowsza historia kina science fiction. Niby można pokazać więcej i lepiej (dzięki rozwojowi techniki), teoretycznie da się przenieść na kinowy ekran nawet najbardziej odjechaną historię i realia. A jednak zaledwie ułamek z nich stanowi odstępstwo od sprawdzonych schematów fabularnych. Chlubnymi wyjątkami od tej reguły były niepokojąco realistyczne Ludzkie dzieci Alfonso Cuaróna i Ex Machina Alexa Garlanda. To ciekawe, że w ramach gatunku, który z definicji powinien być kuźnią kreatywności i odważnych wizji przyszłości, jest tak niewiele autentycznie świeżych i oryginalnych produkcji.

Za to przy starszych filmach, których akcja rozgrywa się w przyszłości, dochodzi jeszcze jeden czynnik – wizjonerstwo. Fritz Lang w Metropolis (1927) pokazał antropomorficzne roboty, Stanley Kubrick w 2001: Odysei Kosmicznej (1968) przewidział wynalezienie tabletu, tytułowy bohater Johnny’ego Mnemonica (1995) używał gogli VR, a fabuła samego filmu dotyczy choroby cywilizacyjnej związanej z nadużywaniem elektroniki. Samo „przedawnianie się” tego rodzaju filmów jest ciekawe. I choć wizje świata przedstawione w tych filmach niezupełnie odzwierciedlają dzisiejszą rzeczywistość, stały się klasyką i dobrze się je ogląda, a ówczesne efekty specjalne dodają tym produkcjom uroku. Jednak wyprodukowany kilkadziesiąt lat temu film science fiction, który przedstawia wizję świata odzwierciedlającą w dużym stopniu współczesny świat, to rzadkość.

Nie potrafię wyobrazić sobie wrażenia, jakie Wideodrom zrobił na publiczności w dniu premiery, skoro dotyczy aktualnych dziś kwestii, o których ówczesna widownia nie miała pojęcia. Seks i przemoc w różnych proporcjach łączą się ze szkodliwym, choć stymulującym mózg wpływem mediów. W 1983 roku był to szklany ekran, choć większość padających w filmie teorii – jak np. „telewizyjne imiona” dla każdego – wydają się bardziej przystające dla medium internetu (gdzie niemal wszędzie można nadać sobie nowe imię, czyli nick). Podobnie jak on, Wideodrom to niekontrolowany medialny byt, który rozwija się i coraz bardziej absorbuje ludzki umysł i ciało. A my, na podobieństwo Maxa Renna, chłoniemy coraz więcej sygnałów i transmisji z twarzami przylgniętymi do ekranów.

korekta: Kornelia Farynowska

videodrome-1

Avatar

Jan Dąbrowski

Samozwańczy cronenbergolog, bloger, redaktor, miłośnik dobrej kawy i owadów.

zobacz inne artykuły autora >>>

REKLAMA
https://www.perkemi.org/ Slot Gacor Slot Gacor Slot Gacor Slot Gacor Situs Slot Resmi https://htp.ac.id/ BERMAIN MAHJONG WAYS TANAM POHON BOCORAN MAHJONG TIPS AUTO WD JELAJAHI DUNIA MAHJONG WAYS 2 FITUR STRATEGI LANGIT JINGGA MAHJONG WAYS REZEKI TAK TERDUGA MELATI MEKAR MAHJONG WAYS UNTUNG GANDA MENCETAK SEJARAH BARU STRATEGI JITU MAHJONG WAYS 2 POLA TERBARU MAHJONG WAYS MAXWIN RAHASIA KEBERUNTUNGAN MAHJONG WAYS 2 RAHASIA MAHJONG WAYS 2 CARA MUDAH MENANG DI SLOT MAHJONG WAYS 2 CHEAT MAXWIN SLOT THAILAND BOCOR DUA POLISI DIDEMOSI KARENA PERAS UANG UNTUK MODAL MAIN SLOT ONLINE PELAKU PEMBUNUHAN SANDY PERMANA TERUNGKAP INGIN CURI UANG WD SLOT GACOR RAHASIA COIN STARLIGHT PRINCESS TEKNOLOGI DIGITAL SLOT 777 CARA MENANG TEKNIK TERBARU TIPS DAN TRIK MAXWIN DI GAME STARLIGHT PRINCESS TRIK JACKPOT SLOT OLYMPUS DENGAN POLA UNIK