Zły brat bliźniak Świętego Mikołaja. Filmy o KRAMPUSIE

Święty Mikołaj, postawny staruszek w czerwonym kostiumie. Długa siwa broda, zaróżowione policzki, przyjazny uśmiech. Dobroduszna postać, która jednak czasem wywołuje nieoczekiwany niepokój i dreszcz przerażenia… Może dlatego, że głęboko w nas tkwi lęk przed mroczniejszą wersją świętego od prezentów. Krampus. Czy to nie brzmi złowieszczo?

Można powiedzieć, że ten wywodzący się z środkowoeuropejskiego folkloru demon to zły brat bliźniak Mikołaja. Ta przerażająca postać tylko częściowo przypomina człowieka. Ma rogi, kopyta, diabelskie oblicze, które czasem chowa za maską. „Krampus to przeciwieństwo Świętego Mikołaja. Demon karzący niegrzecznych. Okłada rózgami, skuwa łańcuchami, wrzuca do worka. Krampus poluje na niegodziwców w wigilię, od zachodu do wschodu słońca” – usłyszymy w jednej z filmowych biografii Krampusa.

W filmach jest przedstawiany różnorako. Bywa posłańcem samego Świętego Mikołaja, który oczekuje, że jego złowrogi pomocnik rozliczy się z nieznośnymi, zbuntowanymi dziećmi. Takimi, które zamiast na świąteczny prezent, zasłużyły na rózgę. Jednak częściej to Krampus jest tym, który buntuje się przeciwko świątecznym zasadom i zbyt poważnie – wręcz śmiertelnie – traktuje swoje obowiązki upominania tych, którzy lekko nabroili. Święta zamieniają się wtedy w krwawy poligon walki dobra ze złem. Grinch to przy takim Krampusie świętoszek. Demoniczny przeciwnik Mikołaja, ten to dopiero potrafi zepsuć święta… Zanim zajrzycie do poniższego zestawienia, musicie zadać sobie jedno proste pytanie: Czy byłam/byłem w tym roku grzeczny? Jeśli macie jakieś wątpliwości, lepiej nie patrzcie. Nie chcecie wiedzieć, co zrobi z wami bożonarodzeniowy zły duch.

Krampus: Duch Świąt (2015)

Połączenie kina familijnego z horrorem. Krampus: Duch Świąt to groza, humor i baśniowość w jednym. Idealny na rodzinny seans, chociaż niekoniecznie z najmłodszymi widzami. Zaczyna się jak uwspółcześniona wersja opowieści o Griswoldach. Wizyta krewnych, którzy, delikatnie mówiąc, nie zawsze potrafią zachować się z klasą, małe rodzinne konflikty etc. Tyle że tym razem jest znacznie mroczniej. Awaria prądu i śnieżyca sprawiają, że bohaterowie zostają odcięci od świata. Uwięzieni we własnym domu muszą zmierzyć się z legendarnym Krampusem, który słyszy każdy szept… Uważaj, czego sobie życzysz.

Święty Mikołaj ma swoich pomocników w postaci słodkich elfów, świtą Krampusa są odrażające, odziane w łachmany i chowające twarze za maskami gnomy. Sam Krampus w wizji Michaela Dougherty’ego jest wielki jak żubr i przywodzi na myśl “tych, o których nie mówimy” ze słynnej Osady M. Night Shyamalana. Demoniczny Antymikołaj ma także moc ożywiania przedmiotów. Lukrowane pierniczki, zabawki, maskotki – za sprawą Krampusa mogą zmienić się w krwiożercze potworki.

W filmie zobaczymy między innymi: Toni Colette (Szósty zmysł, Godziny), Adama Scotta (Wielkie kłamstewka, Sekretne życie Waltera Mitty) i Conchatę Ferrell (Dwóch i pół, Edward Nożycoręki). Poniżej zilustrowany animacją wyimek filmu, w którym seniorka rodu opowiada legendę Krampusa i jego związku z atmosferą świąt.

Krampus: The Christmas Devil (2013)

Film przedstawia znacznie makabryczniejszą legendę Krampusa, który miał być „katem niegodziwców, utajonym bratem Świętego Mikołaja, którego zadaniem jest odbieranie życia dzieciom, które ominęła kara za złe uczynki”. Krampus ma ograniczony czas na wykonanie swojej pomsty. Po północy w Wigilię nie zagraża już nikomu, ale do tego czasu… Krampus ma listę, z której kolejno skreśla nazwiska dzieciaków.

Jeremy, niedoszła ofiara Krampusa, po trzydziestu latach od spotkania z demonem musi znów stawić mu czoła. Jako funkcjonariusz policji bada sprawę zaginięć dzieci, jednocześnie mierząc się z traumą sprzed lat.

Propozycja tylko dla ekstremalnie wytrwałych. Sama nie wiem, czy nazwać to filmem eksperymentalnym, czy tanią amatorszczyzną. Miszmasz gatunków i stylistyk, produkcja w klimacie okultystyczno-satanistycznym. Znajdą się entuzjaści takiego specyficznego kina? Co zaskakujące, ta niskobudżetowa i niszowa produkcja doczekała się kontynuacji zatytułowanej Krampus: The Devil Returns.

Koszmarna opowieść wigilijna (2015)

Filmowa szkatułkowa opowieść o świętach, w której pojawiają się postacie krwiożerczych zombie-elfów, sobowtórów podmieńców i oczywiście legendarny Krampus. Klamrą spinającą kilka powiązanych ze sobą nowel – w których drugoplanowi bohaterowie stają się pierwszoplanowymi i na odwrót – jest walka Świętego Mikołaja z jego demonicznym złym bliźniakiem. Oprócz tego Krampusowi poświęcony jest jeden z segmentów tej filmowej antologii grozy. To historia czteroosobowej rodziny, odwiedzającej ciotkę, z którą dotąd nie utrzymywała zbyt ciepłych kontaktów. Intencje krewnych nie są do końca czyste, liczą na spadek po starzejącej się bardzo zamożnej kobiecie. Seria niefortunnych zdarzeń z rozbiciem figurki Krampusa – „podłego wroga świąt” – na czele inicjuje pojawienie się demona, który krwawo rozprawia się nie tylko ze złośliwymi dziećmi, ale i niegodziwymi dorosłymi.

Zwracająca uwagę kreacja aktorska George’a Buzy’ego (X-Men, Synowie mafii), który wystąpił w podwójnej roli, Mikołaja i śmiertelnika imieniem Norman. Chcecie zobaczyć zaskakujący finał pojedynku Mikołaja z odrażającym Krampusem? Koszmarna opowieść wigilijna na pewno nieraz wywoła w was dreszcze.

Rare export: Opowieść wigilijna (2010)

Skandynawska koprodukcja, w której mamy do czynienia z alternatywnym portretem Świętego Mikołaja jako takiego. Nie ma tu podziału na dobrego Mikołaja i złego Krampusa. “Prawdziwy Mikołaj jest inny, nie taki, jakiego znamy z reklam Coca-Coli (…) bije dzieci na śmierć, krew sika wszędzie, aż nic z nich nie zostanie, nawet kości” – mówi mały Pietari, przeglądając ilustracje, na których rogaty quasi-Mikołaj topi dzieci w kotłach z wrzątkiem.

Zgodnie z lokalną legendą, Święty Mikołaj został uwięziony głęboko pod ziemią, w twardej jak skała bryle lodu. Za sprawą wykopalisk w okolicy góry Korvatunturi wydostaje się na wolność, a w okolicy natychmiast zaczynają znikać dzieci… Osadzona w mroźnej Finlandii niepozbawiona komizmu opowieść, do której pasowałoby hasło: Mamy bardzo złego Mikołaja i nie zawahamy się go użyć. Rezolutny dziesięciolatek Pietari (Onni Tommila) jako ponowoczesny fiński samuraj (sic!) walczący o przywrócenie świątecznej atmosfery. Musicie to zobaczyć!

Krampus: The Reconing (2015)

Na koniec niskobudżetowy horror z Krampusem niepodobnym do wszystkich poprzednich. Potwór nawiedzający amerykańskie miasteczko w okolicy świąt został pozbawiony atrybutów charakterystycznych dla złego Mikołaja. Wiemy jednak, że jest personifikacją pewnej mrocznej figurki, która przedstawia rogatą postać ściskającą w rękach łańcuch. Wybitnie nieświąteczna produkcja. Pozbawiona śniegu i bożonarodzeniowej – choćby nawet miało to być wyjątkowo kiepskie Boże Narodzenie – atmosfery. Jednak karzący grzeszników Krampus się w niej pojawia, więc odnotowuję istnienie tego mało znanego filmu.

Krampusa można napotkać także w serialach, w tym animowanych. Jest bohaterem jednego z epizodów trzeciego sezonu serialu Grimm zatytułowanego Twelve Days of Krampus, pojawia się też w animowanej produkcji  Amerykański tata w epizodzie Minstrel Krampus.

Kiedy już obejrzycie wszystkie te komedie i romantyczne filmy ze świętami w tle, może przyjść wam ochota na coś znacznie mroczniejszego. Polecam wtedy seans z którymś z Krampusów. Jeśli się odważycie.

korekta: Kornelia Farynowska