JUDI DENCH. Najlepsze role królowej brytyjskiego kina

The Old Vic to kolebka brytyjskiego teatru – miejsce, w którym przez dekady wykluwały się aktorskie talenty, które później często przenikały do świata kina. To właśnie tam w 1957 roku swe pierwsze kroki na scenie stawiała Judith Olivia Dench, znakomita brytyjska aktorka, laureatka Oscara, dwóch Złotych Globów i sześciu nagród BAFTA. Od dziesięcioleci zachwyca widzów na całym świecie i jest jednym z tych nazwisk, które zawsze gwarantują nieskazitelną jakość – bez względu na to, czy film, w którym występują, jest wybitny, czy zaledwie znośny. Dziś chyba każdy fan kina czy teatru – nie tylko brytyjskiego – życzy sobie, by dame Judi Dench była z nami jak najdłużej.

Jej starszy o sześć lat brat Jeffery był pierwszym z Denchów, który zainteresował się aktorstwem, ale już kilka lat po debiucie musiał oddać palmę pierwszeństwa młodszej siostrze – Judy prędko stała się miejscową gwiazdą teatru. Wychowała się w angielskim Yorku, gdzie przyszła na świat 9 grudnia 1934 roku z ojca lekarza i matki, która pracowała jako garderobiana w teatrze, co w znacznym stopniu przybliżyło Judi do scenicznego debiutu. Początkowo miała zostać kostiumografem, ale dzięki bratu zainteresowała się aktorstwem. Szkołę aktorską w Royal Albert Hall ukończyła z licznymi wyróżnieniami, a w wieku 23 lat regularnie występowała już na deskach wspomnianego Old Vic, wcielając się m.in. w szekspirowską Julię pod czujnym reżyserskim okiem zmarłego niedawno Franco Zefirellego. Teatr pozostał największą miłością lady Dench, a brytyjscy widzowie to uczucie odwzajemniali, co znalazło potwierdzenie w 2010 roku, kiedy to została wybrana najlepszą brytyjską aktorką sceniczną w historii, wyprzedzając Maggie Smith, Iana McKellena czy Vanessę Redgrave, swoją dawną koleżankę z klasy w szkole aktorskiej. Do najbardziej pamiętnych ról teatralnych lady Judi należy Kabaret z 1968 roku, pierwowzór filmu Boba Fosse’a z Lizą Minelli. Choć debiutowała w 1957 roku, na pierwszy istotny sceniczny laur musiała poczekać do 1977 roku, kiedy to zdobyła pierwszą nagrodę Laurence’a Oliviera, najcenniejsze trofeum, jakie aktor teatralny w Wielkiej Brytanii może otrzymać. Dziś jest absolutną rekordzistką wśród wykonawców: zdobyła 7 “Laurence’ów” w kategoriach konkursowych i nagrodę specjalną, a w 1996 roku zapisała się w historii jako jedyna zdobywczyni tytułu najlepszej aktorki zarówno w kategorii dramatycznej, jak i musicalowej.

To niesamowite, że mimo tak absorbującej kariery teatralnej lady Judi Dench tak wspaniale zaistniała także na ekranie – i to w każdej możliwej konwencji i gatunku. Gdy w 1964 roku debiutowała w kinie w dramacie The Third Secret Charlesa Crichtona, miała za sobą już 5 lat doświadczenia w rolach telewizyjnych – pierwszym doświadczeniem lady Judi z pracą na planie był sześcioodcinkowy serial Hilda Lessways, gdzie od razu wcieliła się w tytułową rolę! W 1966 roku otrzymała swoją pierwszą filmową nagrodę BAFTA za występ w Four in the Morning Anthony’ego Simmonsa, a dwa lata później dołożyła do tego Baftę telewizyjną za rolę w Talking to a Stranger, teatrze telewizji BBC. W późniejszych latach występowała głównie w ekranowych adaptacjach przedstawień teatralnych – niektóre z nich, jak Makbet z 1979 roku, gdzie zagrała Lady Makbet u boku Iana McKellena, były szczególnie pamiętne – a prawdziwe uznanie jako aktorka filmowa zyskała dopiero po osiągnięciu dojrzałego wieku. Najpierw doceniono jej talent komediowy w sitcomie A Fine Romance, który przetrwał cztery sezony, kolejne nagrody BAFTA przyszły zaś za role w Pokoju z widokiem (1986) Jamesa Ivory’ego i Garści prochu (1988) Charlesa Sturridge’a. Jednak to role królowych przyniosły jej największy filmowy sukces: jako królowa Wiktoria w Jej wysokość pani Brown (1997) Johna Maddena zapracowała na swój pierwszy Złoty Glob (ma ich dwa) oraz kolejną nagrodę BAFTA (tych z kolei ma łącznie dziesięć). Po latach ponownie wcieliła się w tę samą monarchinię w Powierniku królowej (2017) Stephena Frearsa, ale to rola innej królowej, Elżbiety, przyniosła jej nagrodę, której pragnie każdy aktor pracujący w Hollywood – za ośmiominutową kreację w Zakochanym Szekspirze (1998) zdobyła Oscara. Popularność przyniosła jej natomiast rola M, zwierzchniczki agenta 007, w którą w latach 1995-2012 wcielała się aż siedmiokrotnie – w ostatniej części, Skyfall, udział tej postaci w całej historii był już wyjątkowo znaczący.

Choć w grudniu tego roku skończy 85 lat, lady Judi Dench ma w sobie jeszcze mnóstwo energii i chęci, by mierzyć się z kolejnymi aktorskimi wyzwaniami. Na ekranie występuje z niesamowitą wręcz regularnością, jednocześnie kontynuując pracę w teatrze – ostatnią nagrodę Laurence’a Oliviera zdobyła zaledwie 3 lata temu! Zapracowała na ogromny szacunek zarówno widzów, jak i środowisk filmowych i teatralnych.

Zanim po raz kolejny zachwycimy się talentem lady Dench w Tajemnicach Joan, gdzie wciela się w oskarżoną o szpiegostwo staruszkę, na zakończenie tego tekstu, niejako w hołdzie dla wspaniałego dorobku kinowego lady Dench, postanowiłem wybrać 5 jej najwybitniejszych ról, których po prostu nie wypada nie znać.