BAD BOY. Definicja KIBOLA wg Patryka Vegi

Do dzisiaj Patryk Vega był dla mnie reżyserem, który tandetnie wykorzystywał najgorsze instynkty widzów jedynie po to, żeby się o nim mówiło. Być może to kwestia wyłącznie statystyczna przy takich ilościach kręconych filmów, ale nie boję się stwierdzić, że Bad Boy jest filmem w pewnym określonym wymiarze niezłym. Rzecz jasna, cierpi na typowo vegowskie bolączki, lecz mocno dotyka i celnie mówi o jednym z wciąż mniej rozpoznanych problemów społecznych, który, rzecz jasna, zasługuje na potępienie, jednak nie bezmyślne.

Inaczej wojna między kibolami i psami nigdy się nie skończy, a jej podtrzymywanie będzie na rękę pewnym grupom u władzy, tak samo zresztą jak jej niegdysiejsza inicjacja. No i ten Niccolò Machiavelli, na którego barkach spoczęła filozoficzna odpowiedzialność za kibolską motywację do działania.

Patryk Vega z wielkim mozołem, lecz mimo wszystko sukcesywnie, odrabia lekcje stania się poprawnym rzemieślnikiem filmowym. Do tej pory przeważnie pływał w mojej świadomości gdzieś na samym dnie, nie rokując żadnej poprawy. I gdy sądziłem, że będzie repetował tę klasę w nieskończoność, pojawił się Bad Boy. Spokojnie jednak z tymi fanfarami. Vega nie przemienił się nagle z niepokalanej dziewicy w demonicznego wyjadacza piekielnych kotłów lub, mówiąc jaśniej, w wielkiego reżysera, którego kontrowersyjność nie jest oparta na tanich sztuczkach. Jeśli Vega kręci takie filmy jak Bad Boy, tym bardziej trzeba być czujnym. Sądzę, że dla takiego kameleona moralnego i ideologicznego nie jest żadną trudnością podszyć się pod cokolwiek, żeby tylko zarobić kasę.

Tak więc wiele kwestii się nie zmieniło. Najnowsza produkcja reżysera cierpi na klasyczne dla kina Vegi bolączki realizacyjne – szczątkową scenografię, niewprawne technicznie prowadzenie ostrości kamery, miejscami zbyt szybką akcję, efekty specjalne przypominające tanie kino gore z lat 80., Piotra Stramowskiego, który nadal nie nauczył się poprawnej dykcji, zupełny brak pomysłu na światło w scenach, dopuszczanie do dialogów nieprzygotowanych naturszczyków i tak dalej. Jeśli zaś chodzi o bardziej szczegółowe wtopy w Bad Boyu, cały czas zastanawiam się, czy film cokolwiek straciłby na wartości, gdyby nieco oszczędzić widzom bluzgów, a w szczególności słowa „kurwa”.

Poza tym odniosłem wrażenie, że oglądam produkcję o piłce nożnej i rozgrywających się w niej aferach. Warto by było więc nakręcić jakieś nadające się do oglądania zdjęcia z boiska. Już Piłkarski poker z 1988 roku wygląda pod tym względem o niebo lepiej. Poza tym warto by było ubrać piłkarzy w lepsze stroje, które nie przypominałyby wdzianek z poprzedniej epoki. Zadbać o realizm meczów, wprowadzając szersze plany stadionowej widowni, logotypy, fotoreporterów, statystów w rolach policjantów, ochroniarzy i obsługi.

Inaczej, jaki doskonały nie byłby scenariusz, kulawa forma, w którą go przyobleczono, osłabia go wizualnie swoją taniością, bo ze świata realnego pamiętamy więcej i dokładniej. Co do muzyki Łukasza Targosza, myślę, że miewał lepsze pomysły (chociażby Diagnoza), a tak w końcu ciągle waląca po uszach monotonia ścieżki dźwiękowej Bad Boya robi się równie nieznośna, co lecące z ekranu „kurwy”.

Na szczęście zaangażowanie w rolę Antoniego Królikowskiego i Macieja Stuhra wciąga, a niestandardowe jak na kino sensacyjne zakończenie pozostawia łechcący wyobraźnię niedosyt. Co do Katarzyny Zawadzkiej, nad wyraz starającej się być najokrutniej dwulicową we wszechświecie femme fatale, może wyjdzie jej to lepiej, gdy osiągnie wiek Małgorzaty Kożuchowskiej, czyli filmowej pani prokurator Anny. Inną inszością i niewątpliwie w polskim kinie egzotyką są aktorzy grający typowych kiboli – a więc siłka, buły na anabolach i od czasu do czasu spuszczenie wpierdolu innym karkom na ustawce.

O sceniczne zawodowstwo posądzić ich trudno. Nadawaliby się na epizody, ale na przewijanie się cały czas w głównych wątkach fabularnych nie byłem gotowy. Styl Vegi polega jednak na eksploatowaniu pewnych wątków aż do samego dna, zwykle bez uwzględniania jakichkolwiek hamulców i formalnie dobrego smaku.

Kibol to według Patryka Vegi zniszczony jeszcze w dzieciństwie przez traumatyczne wydarzenia młody człowiek, który utracił łączność z autorytetami (głównie ojca) i usilnie pragnie odnaleźć je w grupie podobnych sobie odszczepieńców społecznych, moralnych, często systemowych. Tacy są kibolscy bohaterowie Bad Boya, ale, co ciekawe, otaczający ich policjanci również nie ustępują im pod względem zagubienia i motywacji. To więc nie przypadek, że te dwie grupy toczą ze sobą wojnę o coś, co zapewnia permanentny dopływ autorytetów, a czasem je kreuje – władzę. Korzystają jednak na tym co wybitniejsze jednostki zarówno ze świata kiboli, policji, jak i biznesowych kręgów związanych z rządem i Kościołem.

To ci wszyscy naganiacze, padlinożercy, oszuści i pozbawieni skrupułów handlarze dusz są najgorsi, a nie ich narzędzia, a więc pogubieni młodzieńcy z siłowni, którzy usilnie odpychają swoją samotność na ustawkach, wykrzykując jednoczące grupę obraźliwe i patetyczne hasła.

Dobrze, że Vega zaczął drążyć temat i ubrał go w trzymającą w napięciu sensacyjną konwencję. Może dzięki aferze w Wiśle Kraków powstanie więcej rzetelnych analiz korupcji, jaka trapi piłkę nożną w ogóle. Ogólnie można stwierdzić, że Vega postawił tezę, że ten sport jest tak nasiąknięty przestępstwami jak najpośledniejsza organizacja mafijna. Absolutnie jednak nie można stwierdzić, że Vega sformułował tę opinię kontrowersyjnie. Zaledwie szepnął coś, bo już musiał. Jak mógł unikał również nawet zająknięcia się o związkach organizacji kibolskich z rządzącą obecnie w Polsce prawicą i środowiskami narodowokatolickimi.

Nie wspomniał także o podobieństwie zachowania kiboli do członków niegdysiejszych młodzieżowych organizacji nazistowskich, bojówek komunistycznych czy religijnych fanatyków. Co do tych ostatnich może Vega obawiał się, że jak uderzy w ten stół, to odezwą się nożyce w postaci Młodzieży Wszechpolskiej. Vega najwidoczniej nie chciał z nimi zadrzeć, bo chociaż ten elektorat zaczyna mu wyraźnie ciążyć, to wciąż da się go wykorzystywać do monetyzacji umożliwiającej dalszą reżyserską działalność. Mało tego, sądzę, że Vega nie chciał z nikim zadrzeć, a jednak wywołać u widza odpowiednie skojarzenia.

Po części mu się to udało, chociaż nie da się długo udawać konformistę. Polecałbym też nieco dokładniejszą lekturę Księcia Niccolò Machiavellego, zwłaszcza rozdziały XVII i XIX. Gdyby Bad Boy czytał go z większym namysłem, wiedziałby, że w końcu stał się wszystkim tym, co Machiavelli wykluczał jako cechy dobrego i skutecznego władcy.

Nie jestem kibicem, a piłkę nożną traktuję jako jeden z najbardziej idiotycznych sportów, jakie kiedykolwiek na Ziemi wymyślono. W swoim życiu zawodowym jednak byłem zmuszony do zaliczenia w sumie kilkudziesięciu meczów, Marszów Niepodległości oraz przeróżnych dziur, gdzie dzieci nie mają żadnej nadziei na lepsze życie i mogą jedynie marzyć między kolejnymi upadkami na pysk otaczających ich dorosłych. Nie chcę do żadnego z nich kiedykolwiek powrócić. Jakiekolwiek były motywacje Vegi do nakręcenia Bad Boya, udało mu się oddać atmosferę lęku, jaki panuje we wszystkich tych zapomnianych światach.