NAJLEPSZE HORRORY WSZECH CZASÓW. Wielki ranking

Jaki horror jest najlepszy? Najstraszniejszy, najbardziej szokujący, najbardziej niepokojący? A może tak przerażający, że po seansie mówimy sobie „nigdy więcej”? Każdy ma własne kryterium, i nawet w kwestii definicji gatunku nie jesteśmy zgodni. Nie szkodzi. Strach niejedno ma imię, dlatego podejrzewam, że nie było wśród głosujących identycznych kompletów odpowiedzi. Jak by nie patrzeć, jest to plebiscyt na najlepsze horrory WSZECH CZASÓW.

Pięćdziesiąt miejsc i trochę więcej niż pięćdziesiąt filmów, które są dla nas synonimem grozy, przerażenia, horroru. Wielu tytułów nie ma, trudno jednak zmieścić to wszystko, czego się boimy, w jednym głosowaniu. Że będą kontrowersje? Zawsze są w tego typu przedsięwzięciach. Niech ta pięćdziesiątka będzie przede wszystkim podsumowaniem fantastycznej zabawy, przeglądem tego, co w gatunku pamiętamy najlepiej i co według nas rzeczywiście należy uznać za najlepsze. Jak sobie to „najlepsze” tłumaczymy, to już nasza indywidualna sprawa.

Dziękujemy za wzięcie udziału w głosowaniu i zapraszamy do obejrzenia wyników:

50. Wysłannik piekieł

Hellraiser, 1987, reż. Clive Barker

Clive Barker stworzył mroczną, intrygującą mitologię świata sadomasochistycznych przyjemności i bólu, która do dziś potrafi przyprawić o dreszcz ekscytacji. [Jan Dąbrowski, fragment artykułu]

Horror Wysłannika piekieł od początku do końca związany jest z ludzkim ciałem oraz seksualnością, i nawet cenobici, gdy przychodzą po tych, którzy ułożyli kostkę, nie są zainteresowani ich myślami, bądź duszą. Ta istnieje, lecz prędzej rozerwą ją na strzępy, jak straszy Pinhead w jednej ze scen, niż uznają za coś wartościowego. Czy debiut Clive’a Barkera ma duszę? Bez dwóch zdań. Mimo całej makabry, jaka wylewa się z ekranu, jest to klasyczna opowieść o walce dobra ze złem, gdzie prawdziwymi potworami są ludzie, a wysłannicy piekieł pełnią zaledwie rolę arbitrów. „Dla jednych demony, dla innych anioły”, jak tłumaczy w jednej ze scen nasz przyjaciel z gwoździami w głowie. [Krzysztof Walecki, fragment tekstu rocznicowego]

49. Martyrs. Skazani na strach

Martyrs, 2008, reż. Pascal Laugier

Przez długi czas nie ma pewności, kto jest katem, a kto ofiarą. To produkcja nieprzewidywalna i bulwersująca, ciekawie ukazująca tematykę męczeństwa. Pojawia się motyw jakby żywcem wyjęty z ghost story – dziewczynę atakuje tajemnicza siła niewidoczna dla innych osób. Jej ogarnięty strachem umysł wykreował potwora, przyczyniając się do jej choroby psychicznej. Laugiera interesuje stan męczeństwa pomiędzy życiem a śmiercią, kiedy dusza odrywa się od ciała, by przejść na „tamtą stronę”. [Mariusz Czernic, fragment artykułu]

48. (ex aequo) Smakosz

Jeepers Creepers, 2001, reż. Victor Salva

Pierwsze kilkanaście minut filmu podnosi poziom adrenaliny we krwi widza zapowiadając pierwszorzędny, emocjonujący thriller. Mimo, że reżyser wydaje się stosować ograne chwyty, to jednak odnosi się wrażenie pewnej świeżości podejścia do wyeksploatowanych tematów. Następne minuty to zdecydowany dryf w kierunku horroru, który również pozostawia jak najlepsze wrażenie. Pojawia się obowiązkowa historia z przeszłości, która znajduje swoją kontynuację w odkryciach dokonanych przez bohaterów (następny element żonglerki konwencjami). Tak prowadzeni sprawnie opowiadaną historią docieramy do pierwszego punktu zwrotnego, którym jest ukazanie pierwszej zdecydowanej akcji czarnego charakteru tej opowieści (tytułowego Smakosza). Jak przystało na punkt zwrotny jest to totalna wolta nie tylko w fabule filmu, ale również, a może przede wszystkim w postrzeganiu tego, co widzimy na ekranie. [Edward Kelley, fragment recenzji]

Jest tu scena, w której (główny bohater) rozpoznaje w radiu zwiastującą nieszczęście piosenkę, nawet nie zdając sobie sprawy, że na dachu jadącego za nim radiowozu tytułowa postać morduje za pomocą wielkiego topora policjantów. Chwilę później zjada język jednego z nich prosto z odciętej głowy. Ta perwersja prowadzi do obrzydzenia, ale też i satysfakcji. Smakosz jest pomysłowym filmem grozy, starającym się zaskoczyć widza makabrycznymi obrazami, unikając przy tym okrucieństwa, choć początkowe odkrycie rodzeństwa zdaje się sugerować dzieło wyjątkowo zwyrodniałego umysłu. [Krzysztof Walecki, fragment recenzji]

48. (ex aequo) Suspiria

2018, reż. Luca Guadagnino

Autor Tamtych dni, tamtych nocy wziął na warsztat klasykę, czyli Odgłosy Daria Argenta z 1977, i dokonał remake’u, chociaż bardziej odpowiednie byłoby stwierdzenie, że nakręcił je po swojemu. Z oryginalnego scenariusza ostała się jedynie ogólna intryga i miejsce akcji – szkoła baletowa. Guadagnino potraktował sytuację wyjściową jako platformę do zrealizowania swoich najbardziej szalonych wizji. Napięcie i strach są tutaj obecne, ale stanowią jedynie niewielką część wielkiej zabawy konwencjami i przyzwyczajeniami. Reżyser wrzuca do filmu politykę, historię, wątki genderowe, komentarz społeczny, nie boi się odchodzić od głównego wątku tylko po to, by dać upust swoim fascynacjom, obsesjom i przemyśleniom. Nie można odnieść wrażenia, że wszystkiego jest tutaj za dużo, ale też wszystko, co jest, jest przemyślane i wykonane w solidny i autorski sposób. [Szymon Skowroński, fragment zestawienia]

Guadagnino wraz z scenarzystą Davidem Kajganichem mieszają filozofię Lacana z momentami krwawej rzeźni niczym z Django, poszatkowanym, nielinearnym montażem, od którego przyspiesza perystaltyka jelit, i scenami orgiastycznego tańca, których nie powstydziłby się Ken Russell. Naprawdę, dałoby się przytoczyć jeszcze wiele innych porównań, a wszystko i tak nie przypomina chaotycznego zlepka i odgrzewanego kotleta. To głównie zasługa oddania opowieści niebanalnej narracji i arcyciekawej relacji Susie-Blanc, których nie przysłania tylko wymuskana strona wizualna. [Piotr Szczyszyk, fragment recenzji]

47. Candyman

1992, reż. Bernard Rose

Candyman to filmowy labirynt. Wszystko tu jest symetryczne i lustrzane. Nawiasem mówiąc, jest to też jeden z tych nielicznych filmów lepszych od swojego literackiego pierwowzoru. Opowiadanie Clive’a Barkera pod tytułem Zakazany wyróżnia się tylko ekstremalnie krwawym, łamiącym tabu zakończeniem, natomiast film mistrzowsko rozwija ledwie zarysowaną przez pisarza fabułę i dostarcza nam jedną z perfekcyjnie sfabrykowanych urban legend, które funkcjonują w powszechnej świadomości. [Karolina Nos-Cybelius, fragment zestawienia]

Candyman, choć nie boi się makabrycznych momentów oraz dosadnej charakteryzacji, wybiera grozę mocniej osadzoną w rzeczywistości niż fantazję pokroju Koszmaru z ulicy Wiązów. Nie decyduje się nawet na wysiłek odróżnienia jawy od snu, prawdy od fałszu – jest tak, jakby tytułowy potwór istniał bez względu na to, czy w niego wierzymy, czy nie. [Krzysztof Walecki, fragment recenzji]

46. Jeździec bez głowy

Sleepy Hollow, 1999, reż. Tim Burton

Trochę zapomniany i w sumie odrobinę niedoceniony swego czasu tytuł w Burtonowskim dorobku. A to cudownie wystylizowany horror z pogranicza gotyku i staromodnej przygody, gdzie groteska i przemoc znakomicie łączą się z humorem oraz wielką miłością. Doborowa obsada, piękne, acz w większości skąpane w mroku zdjęcia, wspaniała scenografia i kostiumy oraz solidna ścieżka dźwiękowa – wszystko jest tu na swoim miejscu, wspólnie tworząc niezwykle smakowity kawałek kina, nawet jeśli momentami odrobinę sztampowego. To także idealne podsumowanie, jak i zamknięcie wielce oryginalnej oraz mocno ponurej dekady twórczości Tima Burtona. [Jacek Lubiński, wpis z rankingu filmów Tima Burtona]

Tim Burton od początku kariery przemycał do swoich obrazów elementy horrorów i grozy, ale tylko raz stworzył pełnokrwisty horror. Efekt jest naprawdę powalający. [Filip Pęziński, wpis do Szybkiej Piątki #61]

45. Shutter – widmo

Shutter, 2004, reż. Banjong Pisanthanakun, Parkpoom Wongpoom

Co jest nowością w Shutterze, to z pewnością niesamowite i niezwykle ponure zakończenie oraz tematyka tajemniczych fotografii, na których można dostrzec przejawy życia po śmierci, w postaci rozmyć, zamazań czy wreszcie kształtu twarzy… twarzy, której na zdjęciu być nie powinno. Już trailer filmu znakomicie wprowadzał w klimat, gdy oglądaliśmy kilka zwyczajnych zdjęć, po czym zostały one pokazane ponownie, z zakreślonymi na czerwono twarzami duchów, które cichcem wlazły pod obiektyw aparatu. (Oto) przykład na to, jak można stworzyć film oparty na schematach (w dodatku już do bólu wyeksploatowanych), dołożyć coś nowego od siebie, dopieścić stronę techniczną i w ten sposób dać światu naprawdę nietuzinkowy film grozy, który niejednego złapie za kark, podobnie jak głównego bohatera, który narzeka przez cały czas trwania Shuttera na bóle pleców – co, jak się w finale okazuje, stanowi część miażdżącego zakończenia i w porażający sposób zmienia nasz pogląd na cały przebieg fabuły. [Rafał Donica, fragment recenzji]

44. Mgła

The Mist, 2007, reż. Frank Darabont

Reżyser zdaje sobie sprawę z tego, iż potwory stanowią ważny element fabuły, ale rozumie, że są to figury na tyle mało interesujące pod względem psychologicznym, iż nie mogą stać się filmowym epicentrum – punktem, wokół którego rozwijałaby się fabuła. Tę buduje wokół ludzi i ich reakcji na zaistniałą sytuację. Wszelakie organizmy, mające za priorytet rozszarpanie jak największej liczby obywateli miasteczka, stają się jedynie tłem dla prawdziwego horroru, który zaczyna rozgrywać się pomiędzy półkami z towarem. Gorsi od kreatur wyłaniających się z mgły okazują się być ludzie, którzy padają ich ofiarą. Znakomita większość z nich, zrozpaczona zaistniałą sytuacją, zaczyna ją analizować, dochodząc tym samym do dwóch elementarnych pytań: dlaczego to się dzieje i co zrobić, by to zakończyć?

Mgłę polecam zarówno tym, którzy niejedną noc spędzili na nerwowym przewracaniu kolejnych stron zapełnionych historią mistrza grozy, jak i tym, którzy nigdy nie mieli z jego twórczością styczności. [Filip Jalowski, fragment recenzji]

Kolejne po Skazanych na Shawshank i Zielonej mili spotkanie Franka Darabonta z prozą Kinga i najbardziej z całej trójki kontrowersyjne – w sensie odbioru przez widzów. Od absolutnego zachwytu po całkowite rozczarowanie, debaty toczyły się zwłaszcza wokół zakończenia, które różni się od książkowego, ale zostało przez Kinga zaaprobowane. U mnie film plasuje się wysoko, ponieważ przekonuje mnie sposób pokazania eskalacji konfliktu w zamkniętej społeczności w sytuacji ekstremalnej. [Karolina Chymkowska, wpis z zestawienia ekranizacji Stephena Kinga]

43. Harry Angel

Angel Heart, 1987, reż. Alan Parker

Dzieło Alana Parkera jest nie tylko filmem grozy, ale swego rodzaju rozprawą nad ludzką ułomnością i pychą, dającą nam często złudne przekonanie o własnej nieomylności. Od początków ludzkości prześladuje nasz gatunek chęć zapanowania nad demonami, zarówno demonami natury, jak i tymi ze świata spoza granicy naszej zmysłowej percepcji, tymi, których istnienie bardziej przeczuwamy niż pojmujemy. A my? Cóż, my nie potrafimy zapanować nawet nad demonami, które panoszą się na naszym własnym podwórku – w naszych głowach. [Edward Kelley, fragment recenzji]

Pogański, występny, hipnotyczny, symboliczny, duszny… Harry Angel to dla mnie bezdyskusyjnie najlepszy występ Rourke’a. Kiedy Harry poznaje straszliwą prawdę, a na tle końcowych napisów hałaśliwa winda jedzie w dół – aż do piekła – to wraz z nią nieodmiennie opada szczęka widza, oszołomionego misternością i okrucieństwem tej ponurej zagadki. [Katarzyna Kebernik, fragment rankingu ról Mickeya Rourke’a]

42. Mucha

The Fly, 1986, reż. David Cronenberg

Mucha Davida Cronenberga zapisała się w historii kina jako kameralny horror ze znakomitymi efektami specjalnymi i charakteryzacją. Wszystko to stanowi tylko część filmu, bo tak naprawdę jest piękną i poruszającą historią miłosną z tragicznym finałem. Gdyby przerażającą transformację zamienić w scenariuszu na przykład na nowotwór, Mucha byłaby po prostu dramatem o związku dwojga ludzi, z czego jedno z nich zapada na śmiertelną chorobę i powoli umiera na oczach ukochanej osoby. Sam reżyser wspomina w wywiadach, że ponieważ to był horror, nikt nie zauważył, jak depresyjna była fabuła. [Jan Dąbrowski, fragment recenzji]

Znakomity film Davida Cronenberga. Pod płaszczykiem obrzydliwego horroru kryją się pytania o granice eksperymentów naukowych. Rzadko zdarza się takie połączenie, tym bardziej że przeobrażające się ciało Setha wygląda bardzo realistycznie. Ponadto Mucha straszy także niepokojącą atmosferą, psychika naukowca powoli przekształca się i „Brundle-mucha” przejawia niebezpieczne cechy charakterystyczne dla społeczności insektów. [Dawid Karpiński, wpis z działu o sequelach]

41. (ex aequo) Duch

Poltergeist, 1982, reż. Tobe Hooper

Poltergeist to już klasyka horroru. Horroru dość nietypowego. Spielbergowska sielskość przedmieść, widok ładnych domków, układna rodzina, pocieszne sytuacje codzienne, ciepło i humor, to wszystko skutecznie usypia czujność widza. Usypia na tyle mocno, że kiedy złe moce uruchamiają drzewo za oknem, usiłując porwać i pożreć małego Robbiego, nie do końca dajemy wiarę temu, co dzieje się na ekranie. Dopiero gdy mała Carol Anne zostaje wciągnięta do szafy w swym pokoiku, a jej głos zaczyna dobiegać z telewizora, poczucie zagrożenia jest po obu stronach ekranu takie samo. [Adrian Szczypiński, fragment artykułu]

Duch (znany w Polsce również pod oryginalnym tytułem, Poltergeist) zadziwia nawet dziś. Swoją lekkością, wykonaniem i sercem po właściwej stronie, czyli wszystkim tym, co charakteryzuje kino Spielberga. Z drugiej strony nie boi się korzystać z dosadniejszych efektów, sprawiając, że dom Freelingów po pewnym czasie przestaje przypominać typowo amerykański sen, lecz raczej koszmar – postawiony na indiańskim cmentarzu (podobnie jak całe osiedle) prędzej się zapadnie niż odrodzi, a towarzyszący od pierwszych scen telewizor przestanie być symbolem dobrobytu, stając się narzędziem zła. Najważniejsza jednak jest mała dziewczynka i bezpieczny jej powrót do rodziny. Tylko to interesuje Spielberga, a Hooper, którego wkład po dziś dzień jest podważany, doskonale realizuje ten zamiar. [Krzysztof Walecki, fragment rankingu filmów o nawiedzonych domach]

41. (ex aequo) Wywiad z wampirem

Interview with the Vampire: The Vampire Chronicles, 1994, reż. Neil Jordan

Kapitalny, niezwykle klimatyczny i znakomicie zagrany obraz, który wnosi nową jakość w dość skostniały wizerunek filmowego wampira. Neil Jordan udowodnił, że w niezwykle atrakcyjnej wizualnie opowieści o tak „niepoważnej” tematyce, jak wampiryzm, można przemycić elementy artystyczne. Udało się Jordanowi ukazać drugie oblicze wampira – bardziej ludzkie – miotającego się, odczuwającego ból, rozpacz i nieprzemijalność nieśmiertelności. [Tomasz Urbański, wpis z działu o sequelach]

Bez względu na to, pod jakim kątem patrzylibyśmy na treść filmu Wywiadu z wampirem, w kategorii kina wampirycznego zasługuje na najwyższe uznanie. Dzięki swojej niejednoznaczności właśnie. Dzięki otwartemu zakończeniu, dającemu pole do popisu wyobraźni oraz wyodrębnienia własnej krytycznej postawy. I w końcu przez wykorzystywanie wizerunku krwiopijcy jako odbicia nas samych, z tą jedną różnicą, że ukazującego się w… rozbitym lustrze. Stąd też wrażenie, że film Neila Jordana to jeden z ciekawszych horrorów wampirycznych. Nie tyle dlatego, że umiejętnie realizuje treści i założenia określającego go mitu, ale dlatego, że wybija się ponad niego. [Jakub Piwoński, fragment recenzji]